Fleksja

przymiotnik

Widok zaawansowany

stopień: równy

przypadek	liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	gorący	gorąca	gorące gorąco
dopełniacz	gorącego	gorące gorącej	gorąca gorącego
celownik	gorącemu	-	-
biernik	gorący	gorącą	gorące
narzędnik	-	gorącą	gorącem gorącym
miejscownik	gorącem gorącym	gorącej	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	gorący	gorące	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	gorące	-
narzędnik	-	gorącemi gorącymi	-
miejscownik	-	gorących	-
wołacz	-	-	-

stopień: wyższy

przypadek	liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	gorącszy	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

stopień: najwyższy

przypadek	liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	nagorącszej	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	nagorącsze
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

Gorący

typ odmiany: prosta
stopień: równy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	gorąc-o	1461-1467 Serm - 415v
dopełniacz	-	-	-	-	gorąc-a	1455-1460 OrtRp - 99
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

stopień: wyższy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

stopień: najwyższy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

Gorący

typ odmiany: złożona
stopień: równy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	gorąc-y	1408 ChrestWRz (8) - 301v	gorąc-a	1419 Rost (14) - nr 5266	gorąc-e	XV ex. PF IV (2.4.3)
dopełniacz	gorąc-ego	ca 1409 Gn - 174v	gorąc-ej	1429 AGZ XI - 49	gorąc-ego	ca 1500 Kałużn (3.3) - 49v
dopełniacz	-	-	gorąc-e	XV p. post. R XXV (1.6) - 179	-	-
celownik	gorąc-emu	ca 1450 CatCodJag VIII (1) - 183	-	-	-	-
biernik	gorąc-y	ca 1409 Gn - 180v	gorąc-ą	1456 ZabUPozn (1) - 85	gorąc-e	1449 Sul (1.1) - 9
narzędnik	-	-	gorąc-ą	ca 1480 OrtOssol - 47rb	gorąc-ym	1466 R XXII (1.1) - 19
narzędnik	-	-	-	-	gorąc-em	1478 StPPP II (2) - nr 4203
miejscownik	gorąc-ym	XV ex. GlLek (1.2) - 79v	gorąc-ej	1455-1460 OrtRp - 71	-	-
miejscownik	gorąc-em	ca 1409 Gn - 178v	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	gorąc-y	1455 BZ (1) - I Reg 21, 6	gorąc-e	ca 1428 PF I (5.4) - 486	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	gorąc-e	1455-1460 OrtRp - 63	-	-
narzędnik	-	-	gorąc-ymi	XVI in. Rozm - 7	-	-
narzędnik	-	-	gorąc-emi	XVI in. Rozm - 737	-	-
miejscownik	-	-	gorąc-ych	XV p. pr. OrtWpM - 22	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

stopień: wyższy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	gorącsz-y	1455 BZ (1) - Gen 3, 1	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

stopień: najwyższy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	nagorącsz-ej	1461-1467 Serm - 314v	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	nagorącsz-e	XVI in. Rozm - 205
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

Połączenia wyrazowe:

gorący sąd ca 1480 OrtOssol - 50vb
gorące stopy XV p. pr. OrtWpM - 22
z gorąca (przysłówek) 1455-1460 OrtRp - 99

Semantyka

Definicje

1. 'bardzo ciepły, silnie nagrzany, palący, upalny' - 'calidus, fervens, urens'

Zdrowa Maria... Aaronow yesz kwathek kwthøczy, Mogyszeszow kerz gorøczy 1408 ChrestWRz (8) - 301v
S te to gisthe gory… diim setl byl tako, gakoby s pecza gorøczego ogzen ca 1409 Gn - 174v
F ten tho czasz svøthy Gan gestcy on bil møkø cirpal, a tho gdiszcy gest gy byl f Rzyme ten tho czeszarsz Domicianus gøl ygestcy gy on bil f gorøczem olegu f panvy varzy[l]cz kasal ca 1409 Gn - 178v
Domicianus… kaszalcy gest on gorøczego olegu f kacz bil nalacz y gestcy gy (sc. świętego Jana) on byl svøsafszy v on gorøcy oleg frzucil ca 1409 Gn - 180v
Aqua tepida gorøcza voda 1419 Rost (14) - nr 5266
Qui autem dixerit fatue reus erit yehenne ignis gorączemv ognowy (Mt 5, 22) ca 1450 CatCodJag VIII (1) - 183
Tedi kaplan dal gemu (sc. Dawidowi) chleb poswyøtni, bo gynego chleba tu nye bilo, geno chlebowye obyetowany, gesz bily wszøly przed Panem, abi bily prziloszeny chlebowye gorøci (panes calidi) 1455 BZ (1) - I Reg 21, 6
S thego bandze mascz. A yestly szyoną (leg. żżoną) chczes myecz, thedy pyeczy tho wszythko w goranczym pyeczw albo szmasz..., po tym masz masczą czeplą XV ex. GlLek (1.2) - 79v
O Panye Ihu Xpe, chwalye czye na szad przychodzączego…. Proszę czye, yzby thwoya mąka vybavyla nasz od pyekla gorączego ca 1500 Kałużn (3.3) - 49v

2. 'pełen wewnętrznego żaru, żarliwy, pełen napięcia uczuciowego' - 'studiosissimus, ardentissimus'

Deus tocius consolacionis sua promissa, obyeczanye, hodie exaudiuit illud pium et feruidum, a gorvcza, desiderium sanctorum patrum, qui... precebant dicentes: Vtinam disrumperos celos et descendesque ad nos 1456 ZabUPozn (1) - 85
Ardentissime caritatis nagoraczschey 1461-1467 Serm - 314v
Quod non ferueret caritate, czso bi ne *wrzølo albo ne bilo goranczo 1461-1467 Serm - 415v
Cordeque flagranti, gorączym szyerczem, timidus dat vocato 1466 R XXII (1.1) - 19
Szwyathy Bernardinie, thwoya chwala slynye, thwe goracze kazanye nam grzesnym na szbawyenye XV ex. PF IV (2.4.3)
Pre gaudio appetit (sc. virgo Maria) ascendere in montana (por. Luc 1, 39), sed magnum propter feruens desiderium, dla gorącze ządzey, seruiendi cognate sue Elizabeth XV p. post. R XXV (1.6) - 179
Kristus po svem posczenyv y kvszenyv yavnye kazal, apostoly sebral y kazanye nagorączsche przed vczynyenym czvda vczynyl, to yest vyna z vody XVI in. Rozm - 205

3. 'będący objawem silnego wzruszenia' - 'qui fit animo vehementius commoto'

Ioachym począl wschystko povyedacz yako yemv bog zyavyl, rzekacz: Kyedym byl na pvsczy… y wzyvalem Boga… gorączymy lzamy (creatorem meum Deum adorarem multisque cum lacrimis ipsum invocarem), aby my<e>… vybavyl…, przyschedl kv mnye anyol XVI in. Rozm - 7
Pyotr... vyączey szye począl rzevnycz a placzącz z gorączemy <łzami> y rzekl: Byada mnye nądznemv! XVI in. Rozm - 737

4. 'świeżo popełniony, nie przedawniony' - 'recens'

Nygeden ma bycz pozwan, gedno przes woznego, wiyąwszi gorance na dworze alybo w sandze dowynyenya dopusczenye (nisi pro crimine recenti in curia vel in iudicio commisso), o gesz thedi przes czelednyka sandzynego... pozwaan mosze bycz przes wyny 1449 Sul (1.1) - 9

5. 'pilny, niecierpiący zwłoki' - 'qui statim vel proximo quoque tempore fieri debet'

Ardua negocia goroncze potrzeby ca 1428 PF I (5.4) - 486
Nye mozely szye themv, czosz szye zaluge, prawo <stać> tamo ysthe… przed gorączą *potrzebnąsczya, albo k themv prawu przycz, gdzekoly then ysthy powod przydze y zaluge szye na swego wynowaczczą, ma gemv szandzą sandzycz a prawa pomocz ca 1480 OrtOssol - 47rb
Ardua res agitur pylna goracza vyelka ca 1500 WokLub - 13r

6. w mylnym rozumieniu łac. callidus 'chytry' jako calidus 'gorący'

Ale ze wøsz bil *goroczszy w swem (leg. w szwem) stworzenyu szywøcego na szemy, gez to bil vczynyl Pan Bog (sed et serpens erat callidior cunctis animantibus terrae quae fecerat Dominus Deus) 1455 BZ (1) - Gen 3, 1

Połączenia wyrazowe

gorące kopyto
'świeży ślad,

Iohannes... consortem... Andree de domo sua recepit, quem ferventi vestigio al. gorączym kopythem familia Andree vestigavit et detinuit cum facie 1471 AGZ XV - 110
Ego... recepto ardenti vestigio al. gorączem kopitem equitaui a loco usurpacionis 1478 StPPP II (2) - nr 4203

gorąca rzecz, gorący uczynek
1. 'czyn przestępczy, ujawniony w chwili popełnienia'

Viceadvocatus iusticiam ministrare recusavit za govuczey (pro goruczey) rzeczi 1429 AGZ XI - 49
Pro criminalibus o goracze rzeczy 1455-1460 OrtRp - 63
In facto manifesto v goraczey rzeczy 1455-1460 OrtRp - 71
Przywyedzyeny sza trze przed gayny sząd, czo szą yaczy w goraczych rzeczach o szmerthne rany ca 1500 OrtMac - 38r

gorący sąd
2. 'sąd niezwłoczny, nagły, doraźny'

Gesthly powynyen przyszasznyk czo ku prawu przyszagl przycz ku szandu na dzen polozony albo ku gymyenyv (pro gynnyemu) goraczemv szandv, gdy mv przykazv ca 1480 OrtOssol - 50vb

gorące stopy
3. 'świeży ślad czynu przestępczego'

Si in parvo iudicio, parva culpa, sedecim quadrantes. In ardentibus vest<ig>iis, coram iudicio, alias na gorączi[s]ch stopach, octo contradicentis. In magno banito iudicio XX gr. In ardentibus vestiis, decem grossi coram iudicio XV p. pr. OrtWpM - 22

z gorąca
4. 'na gorącym uczynku, w chwili popełnienia lub bezpośrednio po popełnieniu występku'

In recenti vestigio z gorąncza 1455-1460 OrtRp - 99

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

Stopa (rzeczownik)

Sstp

Sstp II 459b

PDF

Gorący

w opracowaniu

Fleksja

Gorący

Gorący

Semantyka

Zapożyczenie

Uwagi

Bibliografia

Odsyłacze

Sstp

Errata

Jak cytować?