Kląć

w opracowaniu

nr hasła: 4239

Fleksja

czasownik
Widok zaawansowany

BEZOKOLICZNIK

Bezokolicznik, strona bierna

liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
być klęty
kląt być
być klęta
klęta być
-
liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---
liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
być klęci
klęci być
--

FORMY OSOBOWE

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.-
3.klnie
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.-
2.-
3.klną

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.-
3.będzie kląć
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.-
2.-
3.kląć będą

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.klął
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona bierna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.jest klęty
kląt jest
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

FORMY NIEOSOBOWE

IMIESŁÓW

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu przeszłego II

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikklął
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy bierny czasu teraźniejszego I

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
kląt będąc
--
liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---
liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---
liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---
liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---

Imiesłów przymiotnikowy bierny czasu przeszłego

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikkląt
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikklęty
klęta
-
dopełniaczklętego
--
celownik---
biernik-klętą
-
narzędnik-klętą
-
miejscownikklętem
--
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikklęci
--
dopełniacz---
celownikklętym
--
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

COMPOSITUM

Semantyka

Definicje
1. 'złorzeczyć, przeklinać, źle życzyć' - 'maledicere, contumeliosum esse'
  • Kløcz bødø ony (maledicent illi) ca 1400 Fl - 108, 27
  • Kto czyø bødze kløcz <...> (qui maledixerit tibi, sit ille maledictus) 1455 BZ (1) - Gen 27, 29
  • Nyevyasta, ktorasch yest nyeplodna a nye zaslvzyla plodzycz ovocza zyvota svego..., tą maya za blata (pro klata) wschysczy (maledicta semper a cunctis reputatur) XVI in. Rozm - 27
2. 'wykluczać ze społeczności, odrzucać, potępiać' - 'interdicere'
  • Ecce quot et quam magnas duricias ostendit ei Xpus, vt cius constanciam, gl. stalocz fidei, comprobaret. Non est aliqua mulier ita paciens..., que si alicui viro magno loqueretur et ipse sibi tanquam excommunicate s clatą loqui nollet, et insuper eam ovem dyaboli diceret et canem appellaret, et indignam eam vesci pane assereret que non recessit turbata et scandalizata ca 1500 GlKazB I (1.1) - 30
3. 'wyłączać ze społeczności Kościoła, ekskomunikować, rzucać klątwę, obejmować klątwą' - 'interdicere alicui aliqua re, excommunicare'
  • Ktoricz clouek che do Boga prycz, tenczy ma bycz swøthy, alle ne grzeszny, any tesze cløthy ca 1409 Gn - 172r
  • Prophanus, excommunicatus est idem quod kløty ca 1420 WokTryd - nr 272
  • O podrapyenye dzeszanczini... thaki drapyeszcza za wpomynanym ma clyanth bycz (excommunicetur), a bandzeli w klanthwye przes szescz myeszanczi sthal, thedi y przebiwacze they wszi, gdysch powynni dzeszanczyną dacz, mayą clanczi bicz (excommunicentur) 1449 Sul (1.1) - 3
  • O podrapyenye dzeszanczini... thaki drapyeszcza za wpomynanym ma clyanth bycz (excommunicetur), a bandzeli w klanthwye przes szescz myeszanczi sthal, thedi y przebiwacze they wszi, gdysch powynni dzeszanczyną dacz, mayą clanczi bicz (excommunicentur) 1449 Sul (1.1) - 3
  • Paknąly zona... dzeszancziną podrapi, przes karanye kosczelne asz do dosziczvczinyenya dostathecznego przeczywko gey czinyono maa bycz..., tho gest ma klantha... bycz, a bąndzeli przes szescz myeszanczi w theyze klyanthve staacz..., thedi kmyecze... sz thąnsze pąnnya mayą bycz theszs klanczi (excommunicentur) 1449 Sul (1.1) - 4
  • Paknąly zona... dzeszancziną podrapi, przes karanye kosczelne asz do dosziczvczinyenya dostathecznego przeczywko gey czinyono maa bycz..., tho gest ma klantha... bycz, a bąndzeli przes szescz myeszanczi w theyze klyanthve staacz..., thedi kmyecze... sz thąnsze pąnnya mayą bycz theszs klanczi (excommunicentur) 1449 Sul (1.1) - 4
  • Wstavyami thesz, abi gdzekoly klyanthi (excommunicatus) oth prawa albo od czlowyeka, tho gest klyanthwą szamym prawem vidaną, klanth bąndąncz, do cirekwe... wnidze, thedi ma <być> przestano oth bozey tham sluzsbi 1449 Sul (1.1) - 5
  • Wstawyami, abi interdicth troydzenni, czo przethym ve wszystkych cirkwach przes trzi dni chowan dlya przygechani<a> nyekthorego klyanthego (propter adventum alicuius excommunicati), oththichmyasth... nye dzirzan 1449 Sul (1.1) - 5
  • Wyancey kmyeczi z yaney wszy do drughey vinycz nye mozze, gedno oth dzeszanczy geden, procz panowey wolyey, wiyawszi trzy czlonki thy: pyrwy, gdi paan wszy zzona kmyeczowa sgwalczi...; wthory, gdi kmyecze o wyna panowa kclna; trzeczi, gdi kmyecze o wyna swego pana czadzaya 1449 Sul (1.1) - 14
  • O wodzenyw swyathkow, a gdi kthori yest clyanthy myedzy gymy 1449 Sul (1.1) - 34
  • Chczemy, abi ten, oth kogo wyszla kląthwa..., bil... proszon, iszbi thim tho swyathkom klanthim (testibus excommunicatis)... dal roszdrzeszenye 1449 Sul (1.1) - 35
  • Paknyąlibi ten, ktho klnye (excommunicator), ... zaprzalbi dacz rosdrzezenya,... szkazvgemy, abi oththąt... szwyadeczstwa thich tho przes sząndzą prziyąthi bili 1449 Sul (1.1) - 35
  • Vyny, prze ktore oth pana swego vczecz slvza tako kmyeczewy, szą thy: kedy pan kląth gest (excommunicatur) 1449 Sul (1.1) - 61
  • Gdyby tesz nyektora pany... dzesyączyną wstargla albo zdrapieszyla, tesz thym obyczayem ma bycz klatha 1456-1470 Dział - 266v
  • Tesz vkladamy, ysze gdy kląty do ktorego... kosczola... wstąpy, tam nye mayą spyewacz tako dlvgo, alysz wygedze z onego myasta. A tho, czso pyrwey po klątem (propter adventum alicuius excommunicati) trzy dny nye spyewano, tho wzlamvgemy, ale yaco rychlo klaty wygedze, tako ma bycz spyewano 1456-1470 Dział - 267r
  • Syano wszyatho na yedney lacze a tho dano wyną yednemu czlowyekowy y yego parobkowy, y yego rathayowy, ysz on gym kazal bracz tho szyano... Pothym klal gy o tho szyano proboszcz s thvmu ca 1500 OrtMac - 14v

Zapożyczenie

–

Uwagi

Hasło Sstp Kląć, Kląć się podzielono w erracie na Kląć oraz Kląć się.

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp III 282b
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 4239, blsp.ijppan.pl, [dostęp: 28-05-2025 r.]
oprac. MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny