Jawny, Jawni, Jewny

w opracowaniu

nr hasła: 3818

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik jawny
jawna
jawnia
jawne
jawnie
jawno
jewno
dopełniacz -jawnej
-
celownik jawnemu
--
biernik jawnego
jawny
jawną
jawne
jawnie
jawno
narzędnik jawniem
jawnym
jawną
jawnym
miejscownik -jawnej
jawniej
jawnem
jawnym
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik jawni
jawny
jawny
jawna
jawnie
jawny
dopełniacz jawnych
--
celownik ---
biernik jawne
jawne
jawny
-
narzędnik jawnemi
jawnymi
--
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---

Semantyka

Definicje
1. 'nieskrywany, nietajny, widoczny, oczywisty, wiadomy, znany' - 'qui palam fit, manifestus, non obscurus, notus'
  • Bawni (pro iawni) ies mi vczinil drogi sziwota ca 1400 Fl - 15, 11
  • Prawiczø twoiø tako iawnø vczin (dexteram tuam sic notam fac) ca 1400 Fl - 89, 14
  • Yawno vczinil iest Gospodzin zbawene swoye (notum fecit Dominus salutare suum) w obesrzenu poganow ca 1400 Fl - 97, 3
  • Memento, Domine, famulomm ... et omnium circumstancium quorum tibi fides cognita est et nota devocio, wspamyątay albo pomni, Pane, slug... y tesz tych ocolo stoyączych, ych szye *tabe wara sznamenitha albo *pasznana yest y yawne naboszenstwo 1424 Msza III - 5vb
  • Sed in omni oracione... cum graciarum accione peticiones vestre innotescant, yawny maya bycz, apud Deum (Phil 4, 6) 1435 GlKazB II (4) - 48
  • Ktorykole dzewcze... gwalth vczyny osszylstwem obneczczącz,... a snamyona osylstwa na nyey yawna bądą wydzana (signa oppressionis in ea apparuerint manifesta),... na naszey lascze... ten tho osylnyk ma bycz 1449 Sul (1.1) - 58
  • Czy, gisch luczkych zaluyą, vczyescheni bądą gich *polebschenym nyecakym albo pomstą yawną XV med. R XXII (2) - 222v
  • Nihil solliciti sitis, sed in omnibus oratione et obsecratione cum gratiarum actione petitiones vestrae innotescant, maya bycz yawnye vel by byly yawnye, apud Deum (Phil 4, 6) 1453 R XLVII (1) - 351
  • Memento, Domine, famulomm ... et omnium circumstancium quorum tibi fides cognita est et nota devocio, wspamyatay, pomny, Panye, slug… y thesz thwoych y thesz tu okolo stoyaczych, gychsze thobye wyara posznana yest sznamynytha yawnye (leg. i jawnie) nabozenythpho 1456 Msza VI - s. 260
  • Przez wosznego lystem pozywnym dano yawny rok (terminum citationis edictum publicum proponatur citando) 1456-1470 Dział - 278v
  • Mynystrovye... iawne vyny y nyedostathki braczszkye y syostrzynzkye przestąpy (manifestas fratrum et sororum culpas) mayą navyedzaczovy... povyedaczy, aby ony wystąpy zkaral 1484 Reg - 16v
  • O, quantum pudorem tales tunc consequentur, cum nota, iawny (sc. peccata) erunt Deo XV p. post. GlDom - 50
  • Sexto opportet, quod confessio sit nuda yawnya sine pailiacione verborum XV p. post. GlKazB IV (6.1) - 109
  • Cottidie vocat nos Dominus..., semper ad se vocat diversis modis, iam interius inspiracionibus, iam exterius predicacionibus yawnym glosem na kazanu XV p. post. GlKazB IV (6.1) - 140
  • Quarto veniebat (sc. Christus) ad extirpandum peccata notoria, yawnych ca 1500 GlKazB I (1.1) - 35
  • Iawne vczynyl Bog zbawyenye swoye (notum fecit Dominus salutare suum), przed pogany zyawyl prawote swoye ca 1500 Puł - 97, 3
  • Thym, ktorzy golombye przedavaly rzekl: Vynyosczye to odtąd a nye czynczye domv Oycza mego domv kupyeczskyego. A thu szye yavnym mynyl synem Bozym XVI in. Rozm - 449
2. 'nieosłonięty, odkryty' - 'apertus'3. 'mający urzędowy charakter, publiczny' - 'publicus, legitimus'
  • Publica fiscata yawna zastawa XV in. JA XXVII - 267
  • publicis instrumentis yawnymy listy ca 1428 PF I (5.4) - 493
  • Dwa zaky zluzyly przi dworze a geden darowal drugego szbroyą y sthatky..., y po<ć>wye<r>dzy[e]ly to zawyąszanye myedzy szobą y <darowanie> yawnym pyszarzom y gych (pro pyszarzem y gego) yawnym pyszmom (pro pyszmem) ca 1480 OrtOssol - 48va
  • Yako stoy pyszano w them tho yawnem zapyszanyv ca 1480 OrtOssol - 48vb
  • Tedy lepak <n>a to wysznanye wszal (sc. niemocny człowiek) yawnye pyszmo s thymy szwyathky, czo przy them byly ca 1480 OrtOssol - 48vb
  • Dwa thowarzysza... darowal yeden drugyego sz dobrey wolyey... y zawyazaly szye... y pothwerdzyly tho zawyazanye y darowanye myedzy szoba yawnyem pyszarzem y yego yawnym pyszmem, y szwyathky ca 1500 OrtMac - 25v
  • Rzekl then nyemoczny czlowyek: Znam mego daru zawyazanye s thobą, yako sthogy pyszano w thym tho yawnym pyszanyv ca 1500 OrtMac - 25v
4. 'wszystkim dostępny, dla wszystkich otwarty' - 'publicus, qui omnibus (omnium usui) patet'
  • Ysz gdiby ktho o slodzeysthwo... w sządze byl przekonan..., then przeseczczywy ostan na wyeky any gemv yawny mayą bycz porti, ktorych czczy (nec eidem portae pateant dignitatum) 1449 Sul (1.1) - 58
Połączenia wyrazowe
jawny grzesznik
'poborca podatków i ceł, uważany przez Żydów za szczególnie złego człowieka, zdzierca'
  • Ano y ga<w>nyi grzesznyiczi, przyblizugącz szą ku Gez<usowi> <…>y myloscz odzerzeli ca 1450 KazGnW - nkv
  • Vzrzącz to zydowszczy mystrzovye y rzekly kv yego zvolyenykom: Czemv z yawnemy grzesznymy vasch mystrz vzywa? XVI in. Rozm - 294
czynić jawnym
'unaoczniać, udowadniać'jawno być, jewno być
'uwidaczniać się, być takim, że ocena tego nie budzi wątpliwości'jawna droga
'droga publiczna, gościniec'
  • Gwalth alybo Ivpyenye na y<a>wnyey drodze (de violentia sive spolio publicae stratae) 1449 Sul (1.1) - 30
  • Gwalthownyk yawney droghi (violator stratae publicae), tho yest komv dadzą wyną, ysz gwalthem byerze na wolney drodze, dwyemanaczcze swyathky szą ma wywyescz dobrimy 1449 Sul (1.1) - 17
  • Marczyn skarzy na Mycolaya, ysze w dzyen targowy na yawney drodze, tho gest na gosczynczv (quod die forensi in via publica), sz thoboly wsząl mv oszmy skoth gwalthem 1449 Sul (1.1) - 52
jawny uczynek
'oczywisty dowód winy, przedmiot służący jako dowód w procesie'jawny sąd
'sąd prawidłowo otwarty według prawa niemieckiego w Polsce'
  • Badzyely komv wyna dana <ku> yawnemv szadu, oczkolwyek on thamo wyszna, tho nye moze poydz zaszyą wszpak, ale zaprzyly szye czego, thego moze bycz praw na krzyzv ca 1500 OrtMac - 24r

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp III 125b
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 3818, blsp.ijppan.pl, [dostęp: 05-09-2025 r.]
oprac. ED, MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny