Móc

w opracowaniu

nr hasła: 3335

Fleksja

czasownik
Widok zaawansowany

BEZOKOLICZNIK

FORMY OSOBOWE

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba forma
1.mogę
2.możesz
3.może
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.możem
możemy
2.możecie
3.mogą

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba forma
1.będę li moc
2.będziesz moc
moc będziesz
3.będzieli moc
moc będzie
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.-
2.-
3.będą moc
moc będą

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.będą mogli
--

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-m mogł
mogł jeśm
mogłem
-ch mogła
-
2.-ś mogł
mogłeś
--
3.mogl
mogł jest
mogła
mogło
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-smy mogli
-smy mogły
-
2.-ście mogli
--
3.mogli
mogli są
mogły
-mogła są

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas zaprzeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.-była mogła
-
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.mogli byli
moglić są byli
--

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona bierna, czas przeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.możon jest był
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.bych mogł
mogłlibych
-bych mogła
-
2.-by mogł
by była mogła
-
3.-by był mogł
-by mogł był
by mogł
mogłby
mogłby był
by mogła
-by mogło
mogłoby
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.--bysta mogle
-
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-bychom mogli
-bysmy mogli
bychmy mogli
moglibychmy
moglibychom
moglibysmy
-bychom mogły
-
2.-byście mogli
moglibyście
--
3.-by mogli
by mogły
-by mogły

FORMY NIEOSOBOWE

IMIESŁÓW

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu teraźniejszego

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikmogący
--
dopełniacz---
celownik---
biernikmogącego
--
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownikmogących
--
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu przeszłego II

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikmogł
mogl
-mogło
mogl
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik-mogły
mogła
mogły
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik-mogła
-
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik-mogle
-
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikmogli
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy bierny czasu przeszłego

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikmożon
-możono
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przysłówkowy czynny czasu teraźniejszego

forma
mogę
mogąc

COMPOSITUM

Semantyka

Definicje
'mieć warunki do działania wypływające z własnych sił, zdrowia, zdolności,bogactwa itp., potrafić, zdołać, mieć silę, zdolności, środki' - 'habere alicuius rei faciendae facultatem (positam in viribus valetudine, ingenio, opibus, sim.), posse, valere, quire, pollere'
  • Dico humanum povyądam vam lathwya a lekką rzecz kthora [[mozycz]] mozeczye sznoszycz ad Roma<nos> ca 1500 WokLub - 61v
por. Sstp
  • Gorącza rzecz yesth, gdy kogo wchwacza..., albo gdy naydą kradzyesz... w yego domu..., nyszlyby ('chyba żeby’) thakye male rzeczy albo drobne byly, ysz gye mozono oknem wrzuczycz ca 1500 OrtMac - 49
  • Pyotr... stal z daleka, lye przeto, yze myal Boga zaprzecz, bo by <nie> mogl byl nykakyey boga zaprzecz, by byl blysko boga przystal XVI in. Rozm - 665
  • Bo y (leg. ji, sc. Krystusa) bylo tako tvardo y tako vyssoko v słupa wyązaly, yzby byl mogl zlyczycz v yego svyąthym zyvoczye vszytky kosczy XVI in. Rozm - 818
  • A v thym szye vkazvye mocz yego, przez ktorą, by byl chczyal, moglby byl od nych bycz nye yeth, kyedysz mogl to vczynycz, yze od nych nye poznan a tez kyedy ye mogl yednem slovem na zyemye porzuczycz XVI in. Rozm - 624
  • O dzyevycze blogoslavyona, by byla vyedzyala..., yze czalovanye yego bylo znamyą smyerczy syna tvego, dobrze by vyla (pro była) mogla rzecz: Nye czyn, nyemylosczyvy! XVI in. Rozm - 621
  • Gdy opyekadlnyk s prawa obeymye szya dzyeczy czo lath nye maya, thedy ma macz dlugy foldrowacz y dacz y zaplaczycz dlugy wszyszthkym obyczayem yakoby mogly wczynycz thy tho dzyeczy, gdyby latha myely ca 1500 OrtMac - 5r
  • Mnymasz, by twe[y] møky mogly odyøcz miloscz bozø? ca 1450 Błaż - 1b
  • Czlowyek ma tloczicz... calisdą omową o schobye y o ginem, a tho nye prze syą, ale prze oni, gis bi mogli, gego sluchayącz, polepschicz syą XV med. R XXII (2) - 247
  • Nullo lapide tribulacionis uocis potuit frangi on nigedn<y>m kamenem ne moson gest slomicz bil ca 1409 Gn gl. - 41r
  • Schukaczye podobyensthva, yakobysczye mogly yącz nyeprzyączyelya svego y mogly zabycz XVI in. Rozm - 510
  • Bødz myedzi wami a myedzi skrzynyø dwa tysyøcza wzdal lokyet, bo z daleka nye moglibyscze vidzecz (ut procul videre possitis et nosse) ani poznacz, ktorø drogø wessli 1455 BZ (1) - Jos 3, 4
  • Rzekla gest wyøczssa ku mnyeysszey...: Vpoywa swego oczcza wynem a spywa s nym, abichom mogly (ut... possimus) syemyø zachowacz od naszego oczcza 1455 BZ (1) - Gen 19, 32
  • Preszawady (leg. przez zawady 'bez przeszkody’) dyabla przeklatego bych wam mogl pysma swathego powyedacz czo dobrego, abyszmy mogly wsznacz y wbaczycz wyelebnoscz y dostoynoscz swątha tego 1450 MacDod (11)
  • G[l]eschly podlug praua moglybyszmy k themv przyscz..., tego moya pany gothoua podeprzecz szwyathky 1493 PF IV (3) - 664
  • Raczysz thego i vszyczyczy a swą laszką nam daczy, przesz ktora bychmy mogly nabycz Ducha Swathe<go> XV p. post. SalveReg (14)
  • Dayąncz... naam... wszystką mocz, abychom mogli... na thi czlonki virzecz (ut possimus... pronuntiare) 1449 Sul (1.1) - 3
  • Iuz y (leg. ji, sc. Jesukrysta) mamy po vyly (pro voly), moglybychmy y dobrze vmorzycz, ale tego nye smymy vczynycz XVI in. Rozm - 647
  • Wskazø, ktorø drogø moglibichom wnidz (per quod iter debeamus ascendere) 1455 BZ (1) - Deut 1, 22
  • Nye domnymayta syø, bista mogle se mnye wyøcey møsze my<e>cz (ut viros ex me spectare possitis?) 1455 BZ (1) - Ruth 1, 11
  • A przetho nasza wola gest vstawyono, aby nye wączey kmyeczy... moglo do drvgey wszy vinycz (ut non plures kmethones... possint... recedere)nyszly geden abo dwa procz voley pana 1449 Sul (1.1) - 44
  • Wszakosz by ne bylo we mne prawe skrythe bostwo, nye mogloby bycz przesz mogø szmercz grzesznych wykupyene 1451 MacDod (10) - 104
  • Ut ea puritate niteret virgo, qua sub Deo nequit maior intelligi yess by pod bogem nye mogla bycz wyathsza rosumyaną XV med. SKJ V (1) - 273
  • Kedi w wogewodi bili, tedi go szø pitali: Moszeli goscza dafnoszcø sbicz? Tedi wogewoda rzeki: Ya ne skaszuya, ale mne sza tako uidzi, bi kto mogl goscza sbicz lati, kto ne ma dzedziczstwa v szemi 1395 Pozn - nr 187
  • Slim nullus... posset subsistere nigeden clouek ne moglby szø przeciuicz ca 1409 Gn gl. - 149r
  • Vibyerzesz wyelike kamyenye y spogisz ge wapnem, y vgladzysz, aby mogl na nich pisacz (ut possis in eis scribere) 1455 BZ (1) - Deut 27, 3
  • Aczbich mogla (si possem) tey to noci poczøcz sini y porodzicz 1455 BZ (1) - Ruth 1, 12
  • <G>ospodne, da my tho wedzecz, bych mogl o them czszo powedzecz, o chlebowem stole ca 1415 Słota - 206r
  • Moglybych (leg. mogłlibych) szya szkrycz przeth tobv? 1463 De morte - 274v
  • Sly Zydovye gnyevlyvy mogly byly ye pobycz, a tego Bog yescze nye chczyal vczynycz, aby pobyczy y vmarly byly XVI in. Rozm - 656
  • Ony ne moglycz szø mecz nigedne gospody thamo byly ca 1409 Gn - 3v
  • Gegoscy nebo y szema sderszecz bila ne mogla, tenci szø gest byl f lone v swe mily matuchny... polosyl ca 1409 Gn - 180r
  • Zvyąrzata... czynyly yemv (sc. Jesusowi) czescz, yako navyączschą mogly (necnon exhibebant ei, quem poterant, honorem) XVI in. Rozm - 199
  • *Vslyszo slowa moya, bo mogla sø ('miały siłę', quoniam potuerunt) ca 1500 Puł - 140, 8
  • Mislili sø radi, gichsze ne mogli (non potuerunt) vstanowicz ca 1400 Fl - 20, 11
  • Nye mogly szø (sc. stada) na zemy napaszcz..., bo gich bilo barzo wyelye y nye mogly sø (sc. Abraham i Lot) spolu przebywacz (et nequibant habitare communiter) 1455 BZ (1) - Gen 13, 6
  • Vyeczye dobrze, kakocz vam vczynyl v kosczyelye, gdzyezezsczye yego yącz nye mogly XVI in. Rozm - 616
  • Bosmy Yesusa dobrze snaly, alyeszmy tego nye mogly posnacz XVI in. Rozm - 746
  • Yszeszmy slusba bogow naszych byli opathani, thegodla spelna *vzythchych twych slow szroszumyeczszmy ne mogli ca 1489 MW gl. (2) - 67
  • To syø nye moglo vtagycz (quod illum minime latuit) 1455 BZ (1) - Gen 35, 22
  • Macz nye mogla placzv przestacz 1454 Aleksy - 58r
  • Any go na prawo wszczognacz mogl 1410 Pyzdr - nr 307
  • Nye mogl iest (non poterat) wyescz lvdv tego to w zemyø 1455 BZ (1) - Num 14, 16
  • Kakosz tako richlo vlowycz mogl (potuisti)? 1455 BZ (1) - Gen 27, 20
  • Nye moglesz (non potuisti Marc 14, 37) se mną czvcz yedney godzyny? XVI in. Rozm - 600
  • Thamoch nye mogla nycz w szobye zosthawycz, s czego bych mogla lyczba dacz, wspomynawschy na okruthna maka twa XVI in. Naw - 89
  • Kon sza pod[y]e mpna powalil y stluk mya, y dlam tego swyathcow vodzycz nye mogl any przyschagy czinycz 1429 Pozn - 1314
  • Dla tey nyemoczy nye moglem swyathcow sluchacz 1428 Pozn - 1313
  • Polapily sø me lichoti moie a ne mogl iesm, bich widzal (non potui, ut viderem) ca 1400 Fl - 39, 16
  • Zlamø ie, ny bødø mogly (nec poterunt) stacz ca 1400 Fl - 17, 42
  • Przirodzeny... rzecz, kedi mogą a mocz bąda (dum poterint), posczygacz mayą 1449 Sul (1.1) - 41
  • Vstawyamy, aby oczecz zywącz mogl dzeczem swogim... vstawycz (quod... possit et valeat... constituere) pewne opyekadlnyky..., any thich tho opyekadlnykow po smyerczy vstawyayączego b<l>iszszy oth opyekanya badą mocz oddalycz (poterint nec valeant removere) 1449 Sul (1.1) - 75
  • Gen nye bandzeli bycz mocz vfaczon albo yanth (qui si comprehendi non poterit), thedi przebiwacze tego myascza przysząngą, iako wynowaczcza yąncz nye mogli (quod malefactorem deprehendere non potuerunt) 1449 Sul (1.1) - 4
  • Vtorego dnya tako glaboko stapy (sc. morze), aze ye yedvo mocz bądzye vzryecz (ut vix posset videri) XVI in. Rozm - 478
  • Czinyøcz bødzesz czinycz, a mogøcz moc bødzesz (quidem faciens facies, et potens poteris) 1455 BZ (1) - I Reg 26, 25
  • Oblyczya mego wydzyecz nye *boodzyesz moocz (videre non poteris) BZ Ex 33, 23; 1455 BZ (1) - Ex 33, 23
  • Poradzcye syø..., bødøly moc zyw bicz (utrum vivere queam) s tey mey nyemoci 1455 BZ (1) - IV Reg 1, 2
  • Ktori iest ten crol slawi, gospodzin moczni y mogøczy, gospodzin mogøcy w boiu (dominus fortis et potens, dominus potens in proelio) ca 1400 Fl - 23, 8
  • Stanye przed kaplanem, a czosz bi on... vidzal gy mogøczego wroczicz (posse reddere) 1455 BZ (1) - Lev 27, 8
  • Czinyøcz bødzesz czinycz, a mogøcz moc bødzesz (quidem faciens facies, et potens poteris) 1455 BZ (1) - I Reg 26, 25
  • Thv szą w<e>szbral gyeko mogą, wszyathl na morze w koga 1454 Aleksy - 57r
  • Chocz (leg. coć) nauøczszø czescz ony mogø, tocz ge oni czynø ca 1409 Gn - 4r
  • Kako moszecye (quomodo potestis) stacz przed... sluszebnykem? 1455 BZ (1) - IV Reg 18, 24
  • Zaly sze moszem (num... possumus) boszey woly przeczywycz? 1455 BZ (1) - Gen 50, 19
  • Tedi rzekli pana Hinczkoui gednacze: Mi ne moszemi do Kosmina iachacz, ne chczemi waszicz swego iønstwa, bo ne geszmi przeszpieczni 1395 GlPozn (1) - nr 187
  • V cem buiach moze nase mdle clouechstuo? XIV med. Kśw - cv 7
  • V cemze ty, clouece, mozez buiach? XIV med. Kśw - cv 4
  • Dzywno sø vczynila navka twoya ze mne, potwirzona gest, a ne mogø k ney (non potero ad eam) ca 1400 Fl - 138, 5
  • Gacz, dze, ne mogø bycz swøth ca 1409 Gn - 172r
Formy wyrazu w funkcji innych części mowy
mogących (rzeczownik)
'zdrów, krzepki'
  • Dnowe lyat naszich syedmdzesøt lyat, acz zaprawdę w mogøczich (si autem in potentatibus), osmdzesøt lyat ca 1400 Fl - 89, 11

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp IV 335a
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 3335, blsp.ijppan.pl, [dostęp: 26-05-2025 r.]
oprac. ED
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny