Prosić

w opracowaniu

nr hasła: 1763

Fleksja

czasownik
Widok zaawansowany

BEZOKOLICZNIK

Bezokolicznik, strona czynna

forma
prosić

FORMY OSOBOWE

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba forma
1.proszę
2.prosisz
3.prosi
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.prosiemy
prosimy
2.prosicie
3.proszą

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba forma
1.będę prosić
prosić będę
2.-
3.będzieli prosić
prosić będzie
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.-
2.będziecie prosić
3.będą prosić
prosić będą

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.będzie prosił
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-m prosił
ja prosił
prosił jeśm
prosiłciem
prosiłeśm
-m prosiła
-
2.-ś prosił
--
3.prosił
prosił jest
prosiła
prosiło
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-sma prosiła
--
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.-ście prosili
prosiliście
--
3.prosili
są prosili
--

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas zaprzeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.był prosił
jestci był prosił
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.sąć byli prosili
--

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona bierna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.proszon je
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.są proszeni
--

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona bierna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.będziesz proszon
--
3.będzie proszon
proszon będzie
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb rozkazujący, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.prosi
proś
3.-
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.prosimy
prośmy
2.prosicie
proście
3.-

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-bych prosił
by prosiła
-
2.---
3.-być prosił
by był prosił
-by prosiła
-
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-bysmy prosili
--
2.byście prosili
--
3.-bychą prosili
by prosili
--

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona bierna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.by był proszon
--by proszono było
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.by byli proszeni
--

FORMY NIEOSOBOWE

IMIESŁÓW

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu teraźniejszego

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz-proszącej
-
celownikproszącemu
--
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownikproszącym
--
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu przeszłego II

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikprosił
-prosiło
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik-prosiła
-
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikprosiła
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikprosili
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy bierny czasu teraźniejszego I

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
proszon będąc
--
liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---
liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---
liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---
liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---

Imiesłów przymiotnikowy bierny czasu przeszłego

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikproszon
-proszono
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikproszeni
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przysłówkowy czynny czasu teraźniejszego

forma
proszę
prosząc
proszęcy

Imiesłów przysłówkowy czynny czasu przeszłego I

forma
prosiwszy

COMPOSITUM

Semantyka

Definicje
'wyrażać życzenie, chęć otrzymania czegoś, zwracać się do kogoś w celu otrzymania, uzyskania czegoś (w wypadku zwracania się do Boga też często modlić się)' - 'rogare, petere aliquid ab aliquo (etiam precari Deum)' por. Sstp
  • Vstawyamy, ysz ryczerze... zyemye naszey polskey... sz granycz krolewstwa nye povynny slvzzycz nam,... alyszby przes nasz byli proszeny (nisi... per nos fuerint petiti et rogati) k themv y sądany 1449 Sul (1.1) - 66
  • Chczemy, abi ten... dobrim obiczayem... o stanyv kv praw (leg. prawu)... bil vpomyenyon a proszon (requiratur et petatur) 1449 Sul (1.1) - 35
  • Kyedy bądzyesch proschon na svaczbą (cum invitatus fueris ad nuptias Luc 14, 8), nye szyaday na vyssche myescze..., bo sznadz czestnyeyschy bądzye tamo proschon (sit invitatus Luc 14, 8), a przyschedschy ten tamo, ktory czye proszyl y onego vezvavschy (qui te et illum vocavit Luc 14, 9) y rzecze tobye XVI in. Rozm - 381
  • Kyedy bądzyesch proschon na svaczbą (cum invitatus fueris ad nuptias Luc 14, 8), nye szyaday na vyssche myescze..., bo sznadz czestnyeyschy bądzye tamo proschon (sit invitatus Luc 14, 8), a przyschedschy ten tamo, ktory czye proszyl y onego vezvavschy (qui te et illum vocavit Luc 14, 9) y rzecze tobye XVI in. Rozm - 380
  • Paknyąlibi... przerzeczo<nym> obyczayem proszon bandącz (petitus), kv vczynyenyv swyadeczstwa zaprzalbi dacz *rosdrzezenya 1449 Sul (1.1) - 35
  • Podobno yest krolevstvo nyebyeskye czlovyekovy k<r>olovy, ktory vczynyl svaczbą svemv synovy y poslal slugy swe vezvacz ty, ktorzy ssą proscheny kv svadzbye (vocare invitatos ad nuptias Mat 22, 3) XVI in. Rozm - 412
  • Tamse proszon est od tego krolika XV ex. MPKJ II (2.2) - 2r
  • Si reges et principes invitati, proszeny, non veniunt nisi cum magna multitudine XV p. post. R XXV (1.6) - 183
  • S kriza syąnth o mesporze proszywszy Pilatha ca 1420 R XXV (2.8.2)
  • A tez by byl Kristus proszyl za vyarą Pyotrovą, nygdy by byl yego nye zapr<z>al XVI in. Rozm - 560
  • Vydzalo szą gest nam..., abi gdy maczerzs vmrze, synowye nye prosili (ut... non petant) gimyenya przychodzączego sz strony oczczovey 1449 Sul (1.1) - 47
  • Gdyby przyszasznyk przeczywko raczczam nycz gynego przestapyl, gedno tho, czo mowyl waszą rzecz a wy bysczye proszyly to, yszby wasz przy prawye szostawyono (nisi quod unum vestrum loqueretur petendo, ut vos circa iustitiam dimitterent), tegodla nye myelyby go wszadzicz w yaczthwo ca 1480 OrtOssol - 40ra
  • Vloszylismy ysz riczerze... krolestwa naszego polskyego... zagranyczamy nye są powynny, wygyąwszy yszbysmy... gych proszyly 1456-1470 Dział - 290v
  • Tedy dwa braczyncza...cnavczyly sa swa matką, aby proszyla daru przes ymyenya (ut peteret ab eo munus sine nomine) XVI in. Rozm - 401
  • Poproszmy... svøtego Gana..., abicz on sza namy... Crista prosyl, abycz on racil nasz... ve sdrovy... dopuscicz ca 1409 Gn - 184v
  • Odpovyedzyal myly Iesucrist y rzekl yey: Aby ty vyedzyala dar bozy, albo kto yest, ktory tobye movy: Day my pycz, snadz by v nyego proszyla (tu forsitan petisses ab eo Jo 4, 10) XVI in. Rozm - 245
  • A ya vam nye movyą, abych proszyl oycza s<a> vamy (quia ego rogabo patrem de vobis Jo 16, 26) XVI in. Rozm - 574
  • A tako vøcz... macz svimy (leg. z swymi) prygaczoly szøcz ony byly svøtego Gana prosily, isbicz gy on bil smarthfykrzesil ca 1409 Gn - 182v
  • Wszal szobye raczcze..., kthorych byl proszyl k themv, aby sz nym poszly k loszv ca 1480 OrtOssol - 48vb
  • A tedy vøcz on mlodzenecz gestcy go on bil prosyl, abicz on thamo f ragu s n<i>m szostal ca 1409 Gn - 184r
  • A takoz przyssądzyl, yzby szye my<a>la stacz prozba zydovska o Barabascha, ktorego ssą proszyly (Luc 23, 24) XVI in. Rozm - 814
  • Bo asch dothychmyast nye proszylysczye nycz (non petistis quidquam Jo 16, 24) v me ymyą XVI in. Rozm - 574
  • Iaco moy *maøsz ne dal harnaszu swemu synowczewy aniszma za to go prossila 1412 Pozn - nr 681
  • Czczyenye o tem, yako yedne kxyaze zydowskye proszylo Iesucrista, aby raczyl vnydz v yego dom y vzdrovycz yego *dzyczyą XVI in. Rozm - 221
  • <Ha>nka ne proszila na ten sød preczif [...] 1393 Pozn - nr 165
  • Iaco Piotrasz proszil Sczepana, bi mu te pienądze schoval, czo mu ye bil dal 1397 Pozn - nr 333
  • Serue nequam, omne debitum dimisi tibi, quoniam rogasti me w<sz>yszczek dlug othpuszczilem thobe, yszesz mø proszil (Mat 18, 32) ca 1420 R XXIV (1.9) - 82
  • Iakom ya Iana ne proszila, by *ze miø rąnczil *diwe czøsczi Marczinovi w Woliczey 1424 ZapWarsz - nr 85
  • Alye ya proszyl za czye (ego... rogavi pro te Luc 22, 32), aby v tvych pokuschach nye ponykla vyara tvoya XVI in. Rozm - 560
  • Iakom panu Borcowi ne ranczil za sedm grziwen... anym za ne prossil roku 1417 Kościan - nr 632
  • Proszilczem za wasz milego Pana Boga, by wam raczil bicz miloszcziw ca 1420 R XXIV (1.9) - 81
  • Iedney proszylesm v gospodna..., bych przebywal w domu bozem ca 1500 Puł - 26, 7
  • Y tesz czokoly bądzyeczye proszycz (quaecumque petieritis Mat 21, 22) nye vątpyącz, vyerzyczye, yzecz szye vam vschytko stanye XVI in. Rozm - 452
  • Nisi suplex fiat bandze proszyl XV med. R XXV (1.4) - 153
  • Badzyely kto myedzy vamy proszycz ryby, azaly yemv da vązą (leg. węża), albo bądzyely proszycz yaya (si petierit ovum Luc 11, 12), azaly yemv poda nyedzvyedzya? XVI in. Rozm - 275
  • Ya bądą proszycz oycza mego (ego rogabo patrem Jo 14, 16), yze ynego vczyeschnyka da XVI in. Rozm - 563
  • Iakoszm ne kaszal *Przibislaowi na szø swatkow wescz ani na szø proszicz 1399 RtGn - nr 52
  • Gdyby wszethw w lasz czącz thake drzewa..., moze bycz przes dzedzicza thego lasza yąth a na rąkoyemstwo proszączym dan (ad cautionem fideiussoriam petentibus assignari) 1449 Sul (1.1) - 81
  • Prosszocemu (leg. proszącemu) inploranti ca 1428 PF I (5.4) - 489
  • Glos czerekwe szwyętego odpusta y pomoczy w pokusach proszøczey ca 1500 Puł - 142 arg.
  • A ona przyschedwschy padla przed yego nogy proschaczy yego, by ye nye ostavyl v takyem smątkv XVI in. Rozm - 496
  • Tedi poslali comornika... do paney hy do Paska prossącz gych prze bok, aby gim othpuscili przissangą 1398 BiblWarsz 1861 III - 34
  • Wyancz thu leszal pothle proga, phalą, proszą szwego Boga 1454 Aleksy - 57v
  • Przinescze gospodnu slawø ymenu iego, prosicze gospodna (adorate dominum) w domu swøtem iego ca 1400 Fl - 28, 2
  • Maria dzewicze, prosmy sinka thwego..., haza nasz hwchowa othe wszego szlego ca 1408 Bogur B
  • Proszymi (oremus) 1424 Msza III - 33va
  • Ne prosz sza *slusbo ymena, ale prosz duszy sbawena 1399 Dek III (1)
  • Dacz raczy, yegosz proszyemy ca 1500 Bogur D
  • Dacz raczi, gegosz prosimi ca 1408 Bogur A
  • Gaudere debemus, quia ipsa sponso suo mul­tum supplicat, yscy svego oblubencza prosy, pro sua familia ca 1409 Gn gl. - 70r
  • Abi proszono bilo za Israhela (ut exoretur pro Israel) 1455 BZ (1) - Neh 10, 33
  • Alye gydzczye samy møszowye a offyeruyczye panu, bo teszszczye tego samy proszyly (petistis) 1455 BZ (1) - Ex 10, 11
  • A tedi bødø prosycz za zlosczi swe (orabunt pro impietatibus suis) 1455 BZ (1) - Lev 26, 41
  • A za to proscye (orate) Boga, abi pewnø vczinyl radø mø 1455 BZ (1) - Judith 8, 31
  • Otpowyedzely synowye Iacobowy Sichem agego otczu:... nye mozemi... vczynycz czso wi proszyczye (petitis) 1455 BZ (1) - Gen 34, 14
  • Prze ktorø rzecz prosysz (pro qua re postu­las)? 1455 BZ (1) - Neh 2, 4
  • Prossyø przelystnye (quaeso, ut audias me) 1455 BZ (1) - Gen 23, 13
  • Bo bødze sødzycz pan lwd swogy a w slvgach swogych proszon bødze (deprecabitur) ca 1400 Fl - 134, 14
  • Kusili sø Boga w serczoch swogich abychø prosili karm duszam swogim ca 1400 Fl - 77, 21
  • Prosyly (petierunt) y przyszla cyecyerza ca 1400 Fl - 104, 39
  • Sziwota prosil iest (petiit) od czebe y dal ies iemu ca 1400 Fl - 20, 4
  • Iedney prosil iesm (petii) od gospo­dna ..., bich przebiwal w domu boszem ca 1400 Fl - 26, 7
  • P (pro i) prosicz bødø w obesrzenu iego (adorabunt in conspectu eius) ca 1400 Fl - 21, 30
  • Za to prosicz cze bødze (pro hac orabit ad te) wszeliki swøti w czas potrzebyzni ca 1400 Fl - 31, 7
  • Posluszay glossa prosby moiey,... Bosze moy, bo czebe prosycz bødø (quoniam ad te orabo) ca 1400 Fl - 5, 3
  • Podday se Bogu y prosi iego (ora eum) ca 1400 Fl - 36, 6
  • Bo wszitczy, gisz proszø cze (qui sustinent te), ne bødø osromoczeni ca 1400 Fl - 24, 2
  • Wisluszay, gospodne, glos moyey prosby, gdi proszø ku tobe (dum oro ad te) ca 1400 Fl - 27, 2

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp VII 61b
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 1763, blsp.ijppan.pl, [dostęp: 07-11-2025 r.]
oprac. JG
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny