Jednać

w opracowaniu

nr hasła: 1549

Fleksja

czasownik
Widok zaawansowany

BEZOKOLICZNIK

Bezokolicznik, strona czynna

forma
jednać

FORMY OSOBOWE

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.-
3.jedna
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.-
2.-
3.jednają

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-m jednał
-śm jednał
ja jednał
--
2.---
3.jednał
jednała
-
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-smy jednali
jednalismy
--
2.---
3.jednali
--

Forma osobowa, tryb rozkazujący, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.jednaj
3.-
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.-
2.jednajcie
3.-

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.by jednali
--

FORMY NIEOSOBOWE

forma
jednano

IMIESŁÓW

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu przeszłego II

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikjednał
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik-jednała
-
dopełniacz---
celownik---
biernikjednałego
--
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikjednali
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy bierny czasu przeszłego

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikjednan
-jednano
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikjednany
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przysłówkowy czynny czasu teraźniejszego

forma
jednając

COMPOSITUM

Semantyka

Definicje
1. 'godzić, rozsądzać polubownie spierające się strony' - 'partium arbitrum esse, ad concordiam adducere, pro aliquo intercedere'
  • O gich sinowicø tosmi gednali o wszitky rzeczi dzedziczne… Czosmi ge gednali, tosmi ge gednali o czwartø czøscz Gowarzewa 1398 Pozn - nr 393
  • Ysesmi przi tem bili, kedi Wancencz s yego synowiczø yednan o dzedzistwo 1400 Pozn - nr 453
  • Iacosm bil pri tem y iednal, gdze Iacuss ranczil zaklad XX grziwen Andrzeowi o copø 1400 SKJ III (2) - 189
  • Iacom ya tho yednal, essze Dorothka Stanislavø (leg. z Stanisławą) mala placzicz dlugy na poly Bogufalovy 1411 Czrs - 350
  • Iacom przy tem byl, kyedi Pyotrassa yednano z Kolaczkem… Yacosmy przy tem byly, kedy Colaczka yednano s Pyotrassem 1424 Kościan - nr 1106
  • Isze go yednacze ne gednaly o thą drogą 1426 MPKJ II (1) - 304
  • Iacosmy na tym schedzeli y gednaliszmy za wyano hy za bidlo, y o wschitky rzeczy dwadzescza grziwen groschy praschkych paney Szechne 1427 Pozn - nr 1264
  • Isze pan Micolay…ne schedl… do clastora do mnichow na pana Pyotra Slapa humislnyee hy gwaltowne…, hy ne szepchnal go s mesczcza tam, gdzes on szedzal iednayacz 1429 Pozn - nr 1339
  • Spocoynicz są, gisch mayącz pocoy w swich syerczach od grzechu, potem myedzi bracziczą czinyą a gednayą... a czinyą dzyalo a sluszbą, rozlączone sslaczayącz, a rosdrwane gednayącz XV med. R XXII (2) - 224r
  • Czsso pomoze albo platno tobye gine s sobą gednacz a pocoycz, gdi w tey duschi gest walka grzeschna? XV med. R XXII (2) - 224v
  • Yako ya tho yednal, hysze Yakup... myal dacz Yanowy... polthory kopy 1462 ZapWarsz - nr 1154
  • Gdyby myesczanyn... przysz<e>dl w woythow dom... y nalaszl by tamo dwa albo wyaczey radzyecz, czo by w then czasz raczczamy byly a... pospolithe dobre gyednaly..., a then czlowyek... wyrzekl[y]by nyekthore ny<e>rzadne szromothne szlowa layacz..., czo ten czlowyek... ma czyrpyecz? ca 1480 OrtOssol - 33vb
2.. 'godzić się, układać się, zawierać z kimś ugodę' - 'cum aliquo de re agere, transigere, pacisci'
  • Wafzrinecz ne frocil *Gzregorzewi kona any o drugego gednal, a tego vsitka ma 1394 Kościan - nr 10
  • Y<a>coszmi przi tem bili, yaco Dzerska iednala Vrbana oszmø grziven sza gego dzedzicst<w>o 1401 Kal - nr 19
3. 'pozyskiwać, zjednywać' - 'conciliare, reconciliare'
  • Blogoslawyeny spocoyny, bo synowye bozi bądą swany. To blogoslawyenstwo gedna czlowyeka ku Bogu tako tho, eze ządzą swą Boga myluge yako swoy początek a swego Pana XV med. R XXII (2) - 224r
  • Non molliaris nye gednay (ne moliaris amico tuo malum, cum ille in te habeat fiduciam Prov 3, 29) ca 1470 MamLub - 134
4. 'przygotowywać' - 'praeparare, rectum facere'
Formy wyrazu w funkcji innych części mowy
jednały (przymiotnik)
'najęty'
  • Sulko de Szdzeslauicze inducit testes..., iaco brawe (pro prawe) Micolay Zacrzowsky... wzanl paropka, yemu yednalego, gwaltem v Sdzeslawicz 1425 AKPr VIIIa (2) - 165
jednany (przymiotnik)
'najęty'
  • Iohannes, famulus suus, impreciatus al. gednani, impossessionatus al. golotha, exiens de domo et curia sua in Bossuthow, interfecit eidem Stachne filium suum 1475 StPPP II (2) - nr 4143
jednany (przymiotnik)
'nieunikniony, przeznaczony (zrządzeniem Bożym), predestynowany'
  • <F>atum iussum decretum uel successus temporalis uel dictum Secundum hwgvicionem vero dicitur eventus rerum a Deo provisarum uel promissarum uel temporalis successio uel ordo uel series ipsarum rerum que alio nomine augurium dicitur Inde fatacus vlg. yednany a verbo fato XV p. post. RozOss I - 85vb

Zapożyczenie

–

Uwagi

Hasło zawiera materiał wydrukowany w Sstp pod hasłami Jednały oraz Jednany.

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp III 149a
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 1549, blsp.ijppan.pl, [dostęp: 23-12-2025 r.]
oprac. KJ, MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny