Wiedzieć

w opracowaniu

nr hasła: 1515

Fleksja

czasownik
Widok zaawansowany

BEZOKOLICZNIK

Bezokolicznik, strona czynna

forma
wiedzieci
wiedzieć

Bezokolicznik, strona bierna

liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
--być wiedziano
liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---
liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---

FORMY OSOBOWE

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba forma
1.wiem
wim
2.wiesz
3.wi
wie
liczba podwójna
osoba forma
1.wiewa
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.wiemy
wimy
2.wicie
wiecie
3.wiedzą

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.-
2.będziecie wiedzieć
3.będą wiedzieć
wiedzieć będą

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.będę wiedział
--
2.---
3.---
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-m wiedział
jeśm wiedział
wiedział jeśm
wiedziałem
wiedziałeśm
-m wiedziała
wiedziałaciem
wiedziałaśm
-
2.-eś wiedział
-eś wiedziała
-
3.jest wiedział
wiedział
wiedziała
-
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.wiedziałeś
--
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.wiedzieliście
--
3.są wiedzieli
wiedzieli
wiedzieli są
--

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona bierna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.--będzie wieziano
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb rozkazujący, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.wiedz
3.wiedz
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.-
2.wiedzcie
3.wiedzcie

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj nieznany/wspólny
1.bych wiedział
bych wiedziała
--
2.-by wiedział
bychcie wiedzieli
-by wiedziała
by była wiedziała
--
3.by wiedział
wiedziałby
by była wiedziała
by wiedziało
-
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj nieznany/wspólny
1.----
2.----
3.----
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj nieznany/wspólny
1.-bychmy wiedzieli
bysmy wiedzieli
---
2.-byście wiedzieli
---byście wiedzieli
3.-bychą wiedzieli
--by wiedziała
-by wiedziały

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona bierna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.--by wiedziana
-by wiedziano
by było wiedziano
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

FORMY NIEOSOBOWE

IMIESŁÓW

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu teraźniejszego

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik-niewiedząca
-
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz-wiedzaca
-
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikniewiedzący
--
dopełniacz---
celownikwiadącym
wiedzącym
--
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu teraźniejszego w odmianie prostej

forma
wiedząc

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu przeszłego II

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj nieznany/wspólny
mianownikwiedział
-wiedziało
-
dopełniacz----
celownik----
biernik----
narzędnik----
miejscownik----
wołacz----
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj nieznany/wspólny
mianownik----
dopełniacz----
celownik----
biernik----
narzędnik----
miejscownik----
wołacz----
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj nieznany/wspólny
mianownik----
dopełniacz----
celownik----
biernik----
narzędnik----
miejscownik----
wołacz----
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj nieznany/wspólny
mianownik-wiedziała
--
dopełniacz----
celownik----
biernik----
narzędnik----
miejscownik----
wołacz----
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj nieznany/wspólny
mianownik----
dopełniacz----
celownik----
biernik----
narzędnik----
miejscownik----
wołacz----
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj nieznany/wspólny
mianownikwiedzieliście
wiedzieli
-wiedziała
wiedzieli
wiedziały
dopełniacz----
celownik----
biernik----
narzędnik----
miejscownik----
wołacz----

Imiesłów przymiotnikowy bierny czasu przeszłego

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik--wiedziano
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik-wiedziana
-
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przysłówkowy czynny czasu teraźniejszego

forma
wiadąc
wiedząc

COMPOSITUM

Semantyka

Definicje
1. por. Sstp
  • O dzyevycze blogoslavyona, by byla vyedzyala y vydzyala, yze czalovanye yego (sc. Judasza) bylo znamyą smyerczy Syna tvego, dobrze by vyla (pro byla) mogla rzecz: Nye czyn, nyemylosczyvy! XVI in. Rozm - 621
  • Przeto chczem, aby wiedzano, gdze abo ocz ma bycz skazana (sc. wina siedmnadziesiąt) 1456-1470 Dział - 273v
  • Alye by nycz dawnosczy nye bylo zapamyąthano alybo nye wyedzano, y thy take vstawyenya thv podpyszą 1449 Sul (1.1) - 62
  • To tesz prawo... stogy tuta... yeno przetho, aby wszdy staroscz wyedzana 1449 Sul (1.1) - 70
  • Gdisz... bødze nye vyedzano, kto iest vynyen w zabitem (quando... ignorabitur caedis reus) 1455 BZ (1) - Deut 21, 1
  • Ma bicz to wyedzyano, eze bili mystrzewye..., gisch blogoscz... na dzywnich rzeczach kładli XV med. R XXII (2) - 220v
  • O dzyevycze blogoslavyona, by byla vyedzyala y vydzyala, yze czalovanye yego było znamyą smyerczy syna tvego XVI in. Rozm - 621
  • Abi wyedzala wszitka krolewstwa zemska, iszesz ti Pan Bog nasz sam (ut sciant..., quia tu es dominus Deus solus) 1455 BZ (1) - IV Reg 19, 19
  • Postaw, Gospodne, zaconanoszczøo nad nimi, iszbichø wedzeli pogani, esz ludze sø (ut sciant..., quoniam homines sunt) ca 1400 Fl - 9, 20
  • Gyma (sc. bliszy przyrodzony)... na kaszdy rok lyczbą dacz..., poko dzyeczy lath nye mayą, aby wyedzaly (ut... sciant), gdzye szye gych gymyenye podzyewą ca 1480 OrtOssol - 76ra
  • Bychczye vyedzyely, yzecz myloszyerdzya chczą (si... sciretis, quid est misericordiam volo Mat 12,7)..., nygdy bysczye nye potąpyaly nyevynnych XVI in. Rozm - 326
  • Nolo enim vos ignorare, biscye nye vyedzyely, fratres (I Cor 10,1) 1403 GlJag (13.1) - 101
  • Dzathky mile, yszebiscze vy tho dobrze vedzely, yscy ten tho dzen dysegszy gestcy gy byl sam mili Xpc vczinil ca 1409 Gn - 177r
  • Ku vbaczenyv tego, byszmy vyedzyely, kako szye yedno po drugyem stalo..., mamy tako vyedzyecz XVI in. Rozm - 789
  • Bo chczyal (sc. Krystus), by vyedzyano, bo chczyal, abychmy vyedzyely vmysl, ktory myely Zydovye XVI in. Rozm - 778
  • Ne nesciret bi wiedzial 1444 R XXIII (13) - 305
  • By to byl propheta, vyedzyalby zapravdą, ktora to yest nyevyasta (sciret utique, quae... est mulier Luc 7, 39) XVI in. Rozm - 319
  • O Ieruzalem,... by tho vyedzalo, they by dobrey druzyny plakalo 1454 BiblWarsz 1860 II - 559
  • Aby ty vyedzyala dar bozy (si scires donum Dei Jo 4, 10) albo kto yest, ktory tobye movy..., snadz by v nyego proszyła XVI in. Rozm - 245
  • Uczynyø dzywnye..., aby wyedzal, ysze ya pan (ut... scias, quoniam ego dominus) w poszrzotku szemye 1455 BZ (1) - Ex 8, 22
  • Moy namyleyschy, w czemkoly bych thwą mysl wyedzala, wszye [...] <p>opyelnycz mylye chczyala 1447-1462 Zab (35)
  • Bich wedzal (ut sciam), czso nedostaie mne ca 1400 Fl - 38, 6
  • Gdysz to twogy bogowye byly, czemusz tego, czso sye gym stało, nye wyedze<l>y ca 1450 Błaż - 1c
  • Iegosz søø ne wedzeli (quae ignorabant), pitali sø me ca 1400 Fl - 34, 13
  • Ne wedzeli sø (nescierunt) ani rozumeli ca 1400 Fl - 81, 5
  • Nye vyedzyelyszczye, isze w thych, chtore oycza mego są, slvsza mnye bycz (nesciebatis, quia... oportet me esse Luc 2, 49)? XV p. post. EwZam - 4v
  • Iaco Voyczecha vedzala kon y gine rzeczi, czso v lana *poprano 1404 Pyzdr - nr 243
  • Iaco iest Bliszbor ne wedzal, kedi wposziwano s te dzedzini o mlin 1396 Pozn - nr 318
  • Prziszlasz k lyvdu, gegoszesz nye wyedzala (quem antea nesciebas) 1455 BZ (1) - Ruth 2, 11
  • O myly Iesucriste, vyelyko czye vdrącza tva mąka przychod<z>ączą, ktorązesz thy yvz... vyedzyal tvym bostvem XVI in. Rozm - 604
  • Vyedzyalesz, yzem ya czlovyek ossyągly (sciebas, quod ego homo austerus sum Luc 19, 22) XVI in. Rozm - 409
  • Iacom ne wedczala lana, gdcze sedczal 1397 Kościan - nr 92
  • Nye wyedzalaczem, odkøødsta (nesciebam, unde essent) 1455 BZ (1) - Jos 2, 4
  • Kedi mlinarz moy wyszedl ot mene..., ne wedzalasm, gdze bi yndze bil, yedno v *comendara 1404 Pozn - nr 575
  • Iacom tego kmecza Potra ne weczal (leg. wiedział) v ginego pana, alysz v Michala 1398 RtGn - nr 42
  • Zaprawdø Bog to gest na tem to myeszczczu a ya gesm nye wedzal (ego nesciebam) 1455 BZ (1) - Gen 28, 16
  • Nye wyedzalem, by ty stal (nesciens, quod tu stares) przecziw mnye 1455 BZ (1) - Num 22, 34
  • Nye wyedzalesm, kto to bil vczynyl (nescivi, quis fecerit hanc rem) 1455 BZ (1) - Gen 21, 26
  • Zgromadzoni sø na mø biczowe a ne wedzal iesm (ignoravi) ca 1400 Fl - 34, 18
  • Wedzecz bødø, ysz røka twoya ta (sciant, quia manus tua haec) ca 1400 Fl - 108, 26
  • Bødøø wyedzecz Egipczyanye, ysze gesm ya pan (scient..., quia ego sum dominus) 1455 BZ (1) - Ex 7, 5
  • Bødzeczye wyedzyecz, ysze gesm Pan Bog (scietis, quod ego sum... Deus) wasz 1455 BZ (1) - Ex 6, 7
  • A skąd tho badą vyedzyal (unde hoc sciam Luc 1, 18)? XV p. post. EwZam - 1v
  • Chesly thy tho uedzecz, kakocz Xc gestcy on bil vbodzy? ca 1409 Gn - 5v
  • Racz wyedzeczy, ysch myloscz tho w szobye mą 1447-1462 Zab (35)
  • Roszirzi, Gospodne, miloserdze twoie wedzøczim cze (scientibus te) ca 1400 Fl - 35, 1
  • Pamøczien bødø Raab y Babilonigi wyadøczim mye (scientium me) ca 1400 Fl - 86,3
  • Synowye, ktorzis dzysz *dobrzi y *zli nyewyedzøci dalekosci (boni ac mali ignorant distantiam) 1455 BZ (1) - Deut 1, 39
  • Swyatha Maria, thayemnycze boze vyedzacza, szluthvy szye nade mna! XVI in. Naw - 13v
  • Aczbi dvsza gedna nyewyedzøcza sgrzeszila (quod si... nesciens peccaverit) 1455 BZ (1) - Num 15, 27
  • Bødzeczye iako bogowye wyedzøcz dobre (eritis... scientes bonum) i zle 1455 BZ (1) - Gen 3, 5
  • Wyedząncz kogo myecz przywyley (sciens privilegium alterius) na ktorą rzecz 1449 Sul (1.1) - 14
  • Scientes, *wyedz *tho wyadącz, quod Cristus resurgens ex mortuis iam non moritur (Rom 6,9) XV med. SKJ I (1.1) - 100
  • Nouerint omnes..., quod nos... obligauimus weczcze wsiczy..., ysze my... zastawylismy ca 1428 PF I (5.2) - 481
  • Wedzce, isz dziwna vczinil (scitote, quoniam mirificavit) Gospodzin swøtego swego ca 1400 Fl - 4, 4
  • Nyewyasta wyecz szą alybo czvy oth wszego prawa bicz odpadlą (mulier sentiat se... cecidisse) 1449 Sul (1.1) - 36
  • Wecz to, mili pane, isz twe gednacze do Koszmina ne chø ('chcą') iachacz 1395 Pozn - nr 187
  • Scitis enim, que precepta, wycze dobrze, ktora przykazanya, dederim vobis (I Thes 4,2) XV ex. SKJ I (1.1) - 74
  • Dzathky mile, ysze gako vy tho szamy dobrze vecze, ysczy fszythczy ludze... chøcz ony tego ca 1409 Gn - 11r
  • Aza my nye vymy, czo yesz ty (numquid te nescimus, quis tu sis)? XVI in. Rozm - 141
  • Yako wa wyewa, esch Maczey nye vdzelal crzywdi Ianowi 1469 ZapWarsz - nr 1302
  • Oczyecz vasz vy, czo vam yest potrzebyzna (scit..., quid opus sit vobis Mat 6, 8) XVI in. Rozm - 272
  • Gospodne, ti wesz (tu scisti) ca 1400 Fl - 39, 12
  • Iacosz ya nye slys[l]al any wim, bi Swach poranczal racogemstwo 1414 Pyzdr - nr 385
  • Iaco to wem, isz Andrey bil <u> mne vigiliø (leg. w wijiliją) 1388 Pozn - nr 45
  • Swaczø, czo Iacub zabil Adama, to gy zabil, ysz gy cradl a o staroszcinym myrsze niczcz ne we<d>zal 1391 Kościan - nr 1
  • To we Bog, jako to ne gest, ten kant, kosczelne, ale me 1393 Pozn - nr 178
  • lako to wedzø y swatczø, eze Climek ne mal w Tomczine czøsczi polowice 1394 HubeZb - 70
  • Taco nam Bog pomozi, iaco vemi 1394 PKKr I - 240
2.. 'posiadać wiedzę, informację o kimś albo czymś, posiadać znajomość kogoś albo czegoś, znać, być czegoś świadomym, zdawać sobie z czegoś sprawę' - 'scire, nosse, non ignorare'
Połączenia wyrazowe
nic o sobie nie wiedzieć
'nie być nadmiernie pewnym siebie, nie mieć o sobie zbyt dobrego mniemania'

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp X 136b
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 1515, blsp.ijppan.pl, [dostęp: 07-11-2025 r.]
oprac. KJ
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny