Fałszywy

w opracowaniu

nr hasła: 11147

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik fałszywy
fałszywa
fałszywe
dopełniacz -fałszywe
fałszywej
fałszywego
celownik ---
biernik fałszywy
fałszywą
fałszywe
narzędnik -fałszywą
-
miejscownik fałszywym
--
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik fałszywa
--
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik fałszywe
fałszywi
-fałszywa
dopełniacz fałszywych
--
celownik fałszywem
--
biernik -fałszywe
fałszywe
narzędnik fałszywemi
fałszywymi
--
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---

Semantyka

Definicje
1. 'kłamliwy, świadomie mijający się z prawdą, falsus' - 'qui prudens mentitur'
  • Ne mow neprawdy na swego any swadzeczs<t>wa falszywego (non loqueris... falsum testimonium Ex 20, 16) 1399 Dek III (1)
  • Taky vrząth... chczemy... bicz chowany, aby... przyszągy y krziwoprzysząsthwa falszywa byly othczątha (ut... periuria et iuramenta falsa decidantur) 1449 Sul (1.1) - 73
  • Panye Iezv Criste..., kthorysz... iako baranek nyewynny falszywe obwynyenye pokornye czyrpyal, day nam... godzyny szmyerczi naszey z myloszyerdzya thwego laszkawe wyszluchanye 1482-1483 MW - 72r
  • Panye Iezv Kryszczye, kthorysz przed Herodem falszywe szvyadecztwa szliszal, a zadnymesz szye szlovem nye vymavyal, prosze czye, raczy my dacz mądroszczy szwyeczkye, kthore szą przed thobą, za glvposzcz ca 1500 Kałużn (3.3) - 33r
  • Davam szya vynyen Bogv *wszechmogocemv s pyączy szmyslow czyala mego grzessnego, czom szgrzessyl...przysyagą falssyvą XV Spow (3)
  • Na poslyad przyschła dva krzyva a falszyva svyadky (duo falsi testes Mat 26, 60) pyenyądzmy zvyedzyeny XVI in. Rozm - 719
  • Pylat rzekl Annye y Cayphaschovy, y ynem falschyvem pomovczam: ...czo on thu zgrzeszyl? XVI in. Rozm - 806
2. 'błędny, mylny' - 'falsus, errans, errore corruptus'
  • Tu es Andreas, qui supersticiosam, falsywa, sectam predicas? XV med. GlWroc - 100r
  • Bralem <z> rozmaythych xąg czvda.... Napyrve z "Evanyelye nazaranskye", ktorąsz svyaty leronym przemynyl v laczynskye pysmo, yemvsch dobrze vyerzemy, yze nyyedney falschyve rzeczy nye popysal (nullam... falsitatem credimus scripsisse), ktores xyągy nyepotvyrdzone myenyą, vschakosch nycz falsyvego (nulla falsa) v nych XVI in. Rozm - 43
  • Myly Cristus chczyal tem vkazacz sva navka pravdzyva a nye podez<r>yaną, bo navky podezryane a falschyve obyczony ssą navczącz v kączyech a potayemnye..., przetoz rzekl: Iam yavnye movyl szvyątu..., alye yzby yemv nyekto mogl rzecz: Navczalesz pravdzyve navky yavnye, a ffalschyve potayemnye, przetoz myly Cristus rzekl dalyey: A potayemnyem nycz nye movyl XVI in. Rozm - 678
3. 'obłudny, nieszczery' - 'falsus, parum sincerus, simulans'
  • Attendite a falsis prophetis, quomodo vestis ovina est simulata conversacio, falszyve opczovanye, quia preceditur magnam conswetudinem XV med. R XXIV (2.10) - 367
  • Na *felszyvym svecze byth kladlam, bych cy na nym dlvgo zyw bycz mal 1461-1470 SkargaWroc - 12r
  • Ffalszyvy my szwyath povyedal, bych ya dlugo szyf byczy myal, wczora my thego ny<e> povyedal, bych ya dlvgo szyf byczy myal 1463 SkargaPłoc - 277ra
  • In falsis fratribus dd falszyvey braczyey (II Cor 11, 26) ca 1489 MW gl. (2) - 66
  • Falszyvy Szydovye blądzą, Pysma Szwyąthego nye vydzą; szwyerząthka Boga posznaly, gdy na kolaną klakaly ca 1500 De nativ - 336r
4. 'podrobiony, sfałszowany, udany' - 'falsus, corruptus, simulatus, adulterinus'
  • Pro quo notandum est, quod triplex est pax. Prima est ordinata, secunda simulata, gl. falsiwa, nekako przyrownana, tercia inquitata. XV med. GlWroc - 144v
  • Nalezyono falserza sz falszywemy pyenyądzmy.... Raycze daly wyną Yanowy, ysz then falszerz nye kowal thych pyenyądzy falszywych besz yego wyedzenya ca 1500 OrtMac - 15r
  • W yego domu falszywe pyenyadze szą kowany yego wyedzenym ca 1500 OrtMac - 15r
  • Naleszyono falszerza sz falszywymy pyenadzmy, czosz gye kowal w Marczynowye domu ca 1480 OrtOssol - 36va
5. 'nieprawdziwy, zmyślony' - 'falsus, fictus, simulatus'
  • Then, ktho kladze falszyvy grzech na kogo lubo thesz prawdzyvy, ale thayemny, kthorego trudno ma dosvyathczycz, thakyego szandzą y ludze maya myecz za falszerzą y pothvarcza ca 1500 Quaestiones VIII - 33
Połączenia wyrazowe
fałszywy prorok
'człowiek podający się za wysłannika Boga, nauczający niezgodnie z przyjętą doktryną'

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp II 354b
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 11147, blsp.ijppan.pl, [dostęp: 27-05-2025 r.]
oprac. MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny