Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny IJP PAN

Fleksja

liczebnik

Widok zaawansowany

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	trzeci	trzecia	trzecie
dopełniacz	trzeciego	trzeci trzecie trzeciej	trzeciego
celownik	trzeciemu	trzecie trzeciej	trzeciemu
biernik	trzeci trzeciego	trzecią	trzecie
narzędnik	trzecim	trzecią	trzecim
miejscownik	trzeciem	trzecie trzeciej	trzeciem
wołacz	-	-	-

liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	trzeciu	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	trzeci	trzecie	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	trzecie	trzecie	trzecie
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	trzec-i	ca 1409 Gn - 14r	trzeci-a	1416 Pozn - nr 805	trzeci-e	XIV ex. Pocz (1) - nk v
dopełniacz	trzeci-ego	ca 1409 Gn - 171v	trzeci-e	1405 Kal - nr 143	trzeci-ego	1455 BZ (1) - Gen 50, 22
-	-	trzec-i	1482-1483 MW - 77v	-	-
-	-	trzeci-ej	1404 Pozn - nr 748	-	-
celownik	trzeci-emu	1455 BZ (1) - Gen 32, 19	trzeci-ej	1399 HubeZb - 96	trzeci-emu	XVI in. Rozm - 632
-	-	trzeci-e	1425 Kościan - nr 1140	-	-
biernik	trzec-i	1399 Pozn - nr 399	trzeci-ą	1389 Pozn - nr 63	trzeci-e	ca 1409 Gn - 173v
XIV med. Kśw - bv 2
ca 1409 Gn - 2v
trzeci-ego	1455 BZ (1) - I Par 8, 1	-	-	-	-
narzędnik	trzec-im	1407 Pozn - nr 624	trzeci-ą	1470 ZapWarsz - nr 2995	trzec-im	1449 Sul (1.1) - 30
miejscownik	trzeci-em	1424 Pyzdr - nr 774	trzeci-ej	1401 HubeZb - 80	trzeci-em	1455 BZ (1) - Deut 23, 8
-	-	trzeci-e	ca 1409 Gn - 2r	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	trzeci-u	1449 Sul (1.1) - 71	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	trzec-i	1455 BZ (1) - Num 2, 24	trzeci-e	XV med. MPKJ V (2) - 2ra	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	trzeci-e	1455 BZ (1) - I Reg 19, 21	trzeci-e	XVI in. Rozm - 172	trzeci-e	1423 Pozn - nr 1145
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

Semantyka

Definicje

por. Sstp

Prolog na trzeczye kxyagy (in librum tertium) XVI in. Rozm - 172
Poczynayø sye trzeczye ksyøgy XV med. MPKJ V (2) - 2ra
Ktos syø vrodzi z nich w trzeczem pokolenyv (qui nati fuerint ex eis tertia generatione), wnydø w kosczol bozi 1455 BZ (1) - Deut 23, 8
Yako pany Sądka... czso syekla, tho szyekla... w swem dzerszenyu, czsosz wytrzimala po trzeczem namyastku 1424 Pyzdr - nr 774
Skazvyemi, aby nyestoyączy za trzecym (sc. niestanim) rzecz vpvsczyl y straczyl 1449 Sul (1.1) - 30
Iakom ya za trzeczą myedza nycz tam nye mayancz nye wyrambylem geblony gwalthem 1470 ZapWarsz - nr 2995
Iaco Marcin yachal na mø dzedzinø s tako dobrim iaco sam a s trecim podleszim 1407 Pozn - nr 624
Kv trzeczyemv dolyczenyv mamy vyedzyecz XVI in. Rozm - 632
Bidlyl gest Iosef w Egipczye... a wydzal gest syny Effraymowi asz do trzeczyego pokolyenya (usque ad tertiam generationem) 1455 BZ (1) - Gen 50, 22
Kthory (sc. Iesus) iako baranek nyewynny... trzeczi godzyny na dzyen byl vplwan, vbyczowan 1482-1483 MW - 77v
Yakosmi przi tem bili, kedi Symun mal vmow<ę> s Peczinem y sz gego sinem Potrkem y swe czøsczi, swe trzecze czøsczi ne mal vadzicz 1405 Kal - nr 143
Trzeczegocz dna gest on smarthfyfstal ca 1409 Gn - 171v
O narodzenv Syna Boszego troya<kie [...]: pirw>sze wekuge, drugh<ie> duchowne, a trzecye <cielesne> XIV ex. Pocz (1) - nk v
Iaco panu Iaroslawowy dostala ssø trzecza czanscz dzedzin<y> Lubyacowa 1416 Pozn - nr 805
Ysze ten tho papesz Innocencius..., genszecz gest bil po swøthem Petrze trzeczy ca 1409 Gn - 14r

Połączenia wyrazowe

wtory... trzeci
por. Sstp

Y poslal Saul kati... A gdisz to wskazano Sau[e]lowy, poslal wtore posli... Potem Saul poslal trzecye posli (rursum misit Saul tertios nuntios) 1455 BZ (1) - I Reg 19, 21

trzecia miara
por. Sstp

Iacosmi przi tem bili, kedi Potrassz puscil prosno trzeczey meri we mline Mikolaygewi Cobilinskemu 1404 Pozn - nr 748

i drugi... i trzeci
por. Sstp

Ysze Iandrzey s Gnewomirem y s yego szynem Voczechem roszdzelyly szą pravim dzalem y vydzersal tø Voczech y iego oczecz trzy latą y drugye trzy latą, y trzecze trzy latą 1423 Pozn - nr 1145
Tedi gemu otpowyedz:... Poslalczy gest dari (sc. Jakub) panu swemu Ezau... A tak y drugemu przykaze, y trzeczye[czye]mu (similiter dedit mandata secundo et tertio) 1455 BZ (1) - Gen 32, 19

trzecia część
por. Sstp

Eze Thomislawa w trzeczey czøsczi boru v Kozanek ne bila... w dzerszenu 1401 HubeZb - 80
Iaco pani szastauila swe dobro i cupila trzeczø czanscz Kuropatnik 1389 Pozn - nr 63
Iaco ta carczma..., ta nye dana byla przecziwo trzecze czansczy wolwarcow 1425 Kościan - nr 1140
Eze Tochna ku they dzelnicze trzeczey czøsczi... yest bliska 1399 HubeZb - 96

pirwy, drugi, trzeci
por. Sstp

Eze Staszek Vocechowy dal dzen pirwi, drugi, trzeczy cu rosdzelenu tey dzedzini 1399 Pozn - nr 399

drugi... trzeci
por. Sstp

Kedyby ktho obwynyon byl, a by nye myal prawa slachethnego, then dwv starszv (sc. świadku) swego rodv po oczczv, a drvgv dwv drvgego rodv po maczerzy, a trzeczyv dwv trzeczego rodv (tertios duos tertiae genologiae)... ma wyescz 1449 Sul (1.1) - 71
Potem Benyamyn vrodzil Bale, pyrworodzencza swego, a Saal drugego, a Occhora trzecyego (genuit... Ahara tertium) 1455 BZ (1) - I Par 8, 1

pirwy... wtory... trzeci
por. Sstp

Wszitczi, gesz to w stanyech Ivdowich zliczeni sø,... pirwy vinidø... Wszitczi, gisz to zliczeni sø w stanyech Rvbenowich,... we wtorem myescze poydø... Wszitczi, gesz to zliczeni sø w stanyech Effraymowich..., trzeczy poydø (tertii proficiscentur) 1455 BZ (1) - Num 2, 24
Na pirszue vøsz thø to mødroscz ma... Fftorecz przyrodzene gesth tho wøszeve, ysze gdis szø on che odmlodzycz, tedycz vøcz on ge gorske korzene... Vøcz trzeczecz przyrodzene vøsz tho ma, ysze gdiszcy gy szegnagø, vøczcy on gedno vcho ogonem szaslony ca 1409 Gn - 173v

pirwy... wtory... trzeci
por. Sstp

Oua f pirue nedzele tego tho aduentu poszødali szø verny xpiani priscza gego... Allecz ve fthore nedzely gescze vy bily slyszely, kakocz on f dzen szødny na szød przydze... Allecz f trzecze nedzely svøty Pauel vydzøcz on milego Xpa,... mouilczy gest on nam bil tha to sloua ca 1409 Gn - 2r

Formy wyrazu w funkcji innych części mowy

trzecie (liczebnik przysłówkowy)
por. Sstp

A trece (sc. mowi) to ta slovo (pro slova): Vstan, moui Bog spøcim, giz sø u greseh zapecclaiø XIV med. Kśw - bv 2

trzecie-ć (liczebnik przysłówkowy)
por. Sstp

Veszele bilocz gest ono velike, a tho ku chvorakemv rosdzelenv. A napiruecz..., a fftorecz..., trzeczecz..., cuartecz... pres to, isczy gest ono fszysczek swath bilo ogarnølo ca 1409 Gn - 2v

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp IX 199b

PDF

1. Trzeci

w opracowaniu